Γεώργιος Δαλάκος
Δικηγόρος
Λεωφ. Αλεξάνδρας αρ. 136 – Αθήνα 114 71 Τηλ: 2106447205 – 6976730660 Email: georgios.dalakos@dsa.gr
ΕΝΩΠΙΟΝ ΠΑΝΤΟΣ ΑΡΜΟΔΙΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΚΑΙ ΠΑΣΗΣ ΑΡΧΗΣ ΕΞΩΔΙΚΟΣ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑ – ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ – ΔΗΛΩΣΗ
Της πρωτοβάθμιας συνδικαλιστικής οργάνωσης (σωματείου) με την επωνυμία «Σύλλογος Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΕΛΜΟΥΖΟΣ», εδρεύουσας στο 1ο Δημοτικό Σχολείο Παλλήνης Αττικής, στη συμβολή των οδών Εθνικής Αντιστάσεως & Μαυρομιχάλη, με ΑΦΜ 997608284, όπως νομίμως εκπροσωπείται.
ΠΡΟΣ
Τον Δήμο Παλλήνης, ο οποίος εδρεύει στον Γέρακα Αττικής, επί της οδού Ιθάκης αρ. 12, όπως νομίμως εκπροσωπείται από τον Δήμαρχο αυτού.
ΚΟΙΝΟΠΟΙΟΥΜΕΝΗ
Στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, η οποία εδρεύει στην Αθήνα επί της Λεωφ. Κηφισίαςαρ. 1-3, όπως νομίμως εκπροσωπείται.
Με έκπληξη, οργή και αγανάκτηση πληροφορηθήκαμε την έναρξη ηλεκτρολογικών εργασιών το Σάββατο 23/1/2021 για την επικείμενη εγκατάσταση συστήματος βιντεοεπιτήρησης στο 1ο Δημοτικό Σχολείο Παλλήνης, χωρίς να έχει προηγηθεί διάλογος με τους αρμόδιους εκπαιδευτικούς φορείς και παρά την εκπεφρασμένη και απολύτως αιτολογημένη αντίθεση του Συλλόγου Διδασκόντων του Σχολείου, του Συλλόγου Εκπαιδευτικών Π.Ε. «Αλέξανδρος Δελμούζος» και της Ένωσης Γονέων Παλλήνης. Όπως θα δειχθεί αμέσως κατωτέρω, η εγκατάσταση συστήματος βιντεοεπιτήρησης στο 1ο Δημοτικό Σχολείο Παλλήνης αποτελεί μη αναγκαίο και δυσανάλογο προς τον επιδιωκόμενο σκοπό μέτρο, ενώ σε κάθε περίπτωση απαιτείται προ της λήψεώς του ηδιενέργεια εκτίμησης αντικτύπου σχετικά με την προστασίαδεδομένων, σύμφωνα με το άρθρο 35 παρ. 4 του Γενικού Κανονισμού για την Προστασία Προσωπικών Δεδομένων (Κανονισμός ΕΕ 2016/679 – εφεξής ΓΚΠΔ).
Κατ’ αρχάς, η διακριτική ευχέρεια που παρέχεται στους Δήμους, δυνάμει του άρθρου 204§8 Ν. 4610/2019, να εγκαθιστούν συστήματα βιντεοεπιτήρησης σε χώρους σχολικών μονάδων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στο πλαίσιο άσκησης της αρμοδιότητάς τους για φύλαξη των σχολικών κτιρίων τελεί υπό τους περιορισμούς, τους οποίους θέτει ο υπερνομοθετικής ισχύος ΓΚΠΔ και ιδία τα άρθρα 5 και 6 τούτου, καθώς και η Οδηγία 1/2011 της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα. Ειδικότερα, προκειμένουταδεδομέναπροσωπικούχαρακτήρανατύχουννόμιμηςεπεξεργασίας, ήτοι επεξεργασίας σύμφωνα προς τις απαιτήσεις του ΓΚΠΔ, θαπρέπει να πληρούνται σωρευτικά οι προϋποθέσεις εφαρμογής και τήρησης τωναρχών του άρθρου 5 παρ. 1 ΓΚΠΔ, όπως προκύπτει και από την πρόσφατηαπόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) της 16-01-2019 στηνυπόθεση C-496/2017 Deutsche Post AG κατά HauptzollamtKölln. Η ύπαρξη ενός νόμιμου θεμελίου (άρθρο 6 ΓΚΠΔ) δεν απαλλάσσει τον υπεύθυνο επεξεργασίας από την υποχρέωση τήρησης των αρχών(άρθρο 5 παρ. 1 ΓΚΠΔ) αναφορικά με τον θεμιτό χαρακτήρα, την αναγκαιότητα και την αναλογικότητα και την αρχή της ελαχιστοποίησης. Σε περίπτωση κατά την οποία παραβιάζεται κάποια εκ τωνπροβλεπομένων στο άρθρο 5 παρ. 1 ΓΚΠΔ αρχών, η εν λόγω επεξεργασία παρίσταται ως μη νόμιμη (αντικείμενη στις διατάξεις του ΓΚΠΔ) και παρέλκει ηεξέταση των προϋποθέσεων εφαρμογής των νομικών βάσεων του άρθρου 6 ΓΚΠΔ. Έτσι, η κατά παράβαση των αρχών του άρθρου 5 ΓΚΠΔ μη νόμιμη συλλογή και επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα δεν θεραπεύεται από την ύπαρξη νόμιμου σκοπού και νομικής βάσης (υπ’ αρ. 43/2019 αποφάσεις ΑΠΔΠΧ).Ως εκ τούτου, για τη νομιμότητα της επεξεργασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που αυτονόητα συνεπάγεται η εγκατάσταση και λειτουργία συστήματος βιντεοεπιτήρησης σε σχολική μονάδα δεν αρκεί η μόνον η πλήρωση των προϋποθέσεων του άρθρου 204§8 Ν. 4610/2019 αλλά σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να πληρούνται για τη νομιμότητα κάθε επεξεργασίας τις αρχές της προσφορότητας, της αναγκαιότητας, της αναλογικότητας και της χρονικά πεπερασμένης διατήρησης των προσωπικών δεδομένων. Σύμφωνα με την αρχή της αναγκαιότητας, πρέπει κάθε φορά να εξετάζεται αν η επεξεργασία των συγκεκριμένων προσωπικών δεδομένων είναι απολύτως αναγκαία για τον επιδιωκόμενο σκοπό, ο οποίος δεν μπορεί να επιτευχθεί με λιγότερο επαχθή για το πρόσωπο μέσα.Σύμφωνα δε με το άρθρο 5 της Οδηγίας 1/2011 ΑΠΔΠΧ «η προσφορότητα και η αναγκαιότητα της βιντεοεπιτήρησης εκτιμάται με βάση τον κίνδυνο που ο υπεύθυνος επεξεργασίας θέλει να αντιμετωπίσει σε σχέση με τον επιδιωκόμενο σκοπό. Για το λόγο αυτό πρέπει να αποφεύγεται η εγκατάσταση συστήματος βιντεοεπιτήρησης για παραβάσεις ήσσονος σημασίας, π.χ. για την αντιμετώπιση του καπνίσματος στα σχολεία ή τη ρίψη απορριμάτων σε δημόσιους χώρους». Περαιτέρω, η αρχή της αναλογικότητας επιβάλλει σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση να κρίνεται, εάν το συμφέρον του υπευθύνου της επεξεργασίας είναι καταφανώς υπέρτερο των δικαιωμάτων και των συμφερόντων των προσώπων στα οποία αναφέρονται τα δεδομένα και ότι επιπλέον δεν θίγονται οι θεμελιώδεις ελευθερίες των τελευταίων.
Στην προκείμενη περίπτωση ο τόπος της σκοπούμενης εγκατάστασης του συστήματος βιντεοεπιτήρησης, στον οποίο προαυλίζονται μικρά παιδιά, δημιουργεί ένα πλαίσιο αυστηρής τήρησης των ανωτέρω περιγραφομένων κριτηρίων για το σύννομο της επεξεργασίας των δεδομένων, αφού, όπως μνημονεύεται στο άρθρο 18§1της Οδηγίας 1/2011 ΑΠΔΠΧ «Η ύπαρξη και μόνο καμερών σε σχολεία και άλλους χώρους όπου δραστηριοποιούνται ανήλικοι (όπως παιδικοί σταθμοί, οικοτροφεία, φροντιστήρια κλπ.) χρήζει ιδιαίτερης προσοχής, αφού δεν είναι εύκολο να αξιολογηθούν οι συνέπειες που μια τέτοια επεξεργασία μπορεί να έχει για την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας των ανηλίκων. Συγκεκριμένα, υπάρχει κίνδυνος να περιορισθεί η ανάπτυξη της έννοιας της ελευθερίας τους, εάν πιστέψουν από μικρή ηλικία ότι είναι φυσιολογικό να παρακολουθούνται μέσω καμερών».Ο κίνδυνος δε αυτός υφίσταται ακόμα και αν οι συσκευές αυτές βρίσκονται εκτός λειτουργίας, διότι δημιουργείται το αίσθημα ότι πολύ πιθανό να βρίσκεται ο πολίτης υπό παρακολούθηση (ιδ. υπ’ αρ. 77/2009 απόφαση ΑΠΔΠΧ).
Αντιστοίχως, στην αξιολογικά όμοια περίπτωση της εγκατάστασης συστήματος βιντεοεπιτήρησης σε παιδικές χαρές η ΑΠΔΠΧ έκρινε με την υπ’ αρ. 77/2009 απόφασή της ότι ο Δήμος, ως υπεύθυνος επεξεργασίας οφείλει, πριν την εγκατάσταση ενός επαχθούς για τα υποκείμενα των δεδομένων συστήματος, να λάβει κάθε αναγκαίο μέτρο για την ικανοποίηση του σκοπού που επιδιώκει, δηλαδή της προστασίας των εγκαταστάσεών του. Επομένως, θα πρέπει να έχουν εξαντληθεί οι εναλλακτικές λύσεις (π.χ. διόρθωση στις περιφράξεις, ασφαλές κλείδωμα των εγκαταστάσεων εκτός ωραρίου, φωτισμός κατά τις νυχτερινές ώρες, κλπ). Αφού ικανοποιηθεί η απαίτηση αυτή, θα πρέπει να αξιολογηθεί εάν η λειτουργία του κλειστού κυκλώματος τηλεόρασης είναι αναγκαίο και πρόσφορο μέσο για την επίτευξη του σκοπού της ασφάλειας των εγκαταστάσεων, σταθμίζοντας και το γεγονός ότι η εγκατάσταση καμερών σε χώρο που παίζουν παιδιά συνιστά καταρχήν προσβολή του δικαιώματος της ιδιωτικής ζωής.
Πέραν των ανωτέρω, σύμφωνα με το άρθρο 18§5 της Οδηγίας 1/2011 ΑΠΔΠΧ η απόφαση για την εγκατάσταση και λειτουργία συστήματος βιντεοεπιτήρησης σε σχολείο πρέπει να λαμβάνεται από το αρμόδιο όργανο για τη διοίκηση του σχολείου, αφού ληφθεί υπόψη η γνώμη των εκπροσώπων του διδακτικού προσωπικού, του συλλόγου γονέων και των μαθητικών συλλόγων όπου υπάρχουν. Εντούτοις, η απόφαση του δημοτικού Συμβουλίου να προβεί σε τοποθέτηση καμερών στο 1ο Δημοτικό Σχολείο Παλλήνης ελήφθη ερήμην του Συλλόγου Διδασκόντων και του Συλλόγου γονέων και κηδεμόνων της εν λόγω σχολικής μονάδας.
Εξάλλου, στις εγκαταστάσεις της συγκεκριμένης σχολικής μονάδας ουδέποτε έχουν παρατηρηθεί φαινόμενα δολιοφθοράς (π.χ. γκράφιτι) ή πολύ περισσότερο ουδέποτε έχουν λάβει χώρα εγκληματικές ενέργειες. Η σποραδική ανεύρεση όλως περιορισμένων απορριμμάτων στον αύλειο χώρο του σχολείου συνιστά παράβαση ήσσονος σημασίας, η οποία ουδόλως καθιστά, κατά τα προεκτεθέντα, πρόσφορη και αναγκαία την εγκατάσταση συστήματος βιντεοεπιτήρησης.Αντιθέτως, εν προκειμένω ενδείκνυται η λήψη ηπιότερων πλην όμως αποτελεσματικών μέτρων φύλαξης των εγκαταστάσεων του σχολείου, όπως είναι η βελτίωση των περιφράξεων, η βελτίωση του ηλεκτροφωτισμού κατά τις νυχτερινές ώρες ή ακόμη και η πρόσληψη φύλακα. Τα ανωτέρω μέτρα φύλαξης είναι πρόσφορα και ουδόλως θίγουν τα προσωπικά δεδομένα οιουδήποτε και πολύ περισσότερο την υγιή ανάπτυξη της προσωπικότητας των μικρών μαθητών του εν λόγω σχολείου.
Σας επισημαίνουμε ότι ο Δήμος σας, ως υπεύθυνος επεξεργασίας, βαρύνεται με το περαιτέρω καθήκον να αποδεικνύει ο ίδιος και ανά πάσα στιγμή τη συμμόρφωσή του με τις προδιαληφθείσες αρχές του άρθρου 5§1 ΓΚΠΔ, στα πλαίσια της αρχής της λογοδοσίας που καθιερώνει το ίδιο άρθρο. Συμπερασματικά,η εγκατάσταση και λειτουργία τουσχετικούσυστήματοςβιντεοεπιτήρησηςθα ήταν νόμιμη, εφόσον πληρούνταν σωρευτικά οι προϋποθέσειςτων άρθρων 5 (γενικές αρχές) και 6 (νόμιμη βάση) ΓΚΠΔ καθώς και της Οδηγίας1/2011 της Αρχής, τη συναφή δε υποχρέωση απόδειξης της νομιμότητας φέρει ο Δήμος σας, ως υπεύθυνος επεξεργασίας, κατ’ εφαρμογή της αρχής της λογοδοσίας στο πλαίσιοτης συμμόρφωσης και τεκμηρίωσης αυτής, η οποία πρέπει να λαμβάνει χώρα σε χρόνο προ της εγκατάστασης και λειτουργίας του συστήματος (ιδ. υπ’ αρ. 30/2020 & 43/2019 ΑΠΔΠΧ). Εντούτοις, εν προκειμένω, όχι μόνο παραλείπετε μέχρι σήμερα να αιτιολογήσετε τη νομιμότητα της εγκατάστασης του εν λόγω συστήματος, αλλά αποδεικνύεται εκ των ανωτέρω το παράνομο της επικείμενης επεξεργασίας λόγω πρόδηλης παραβίασης των αρών του άρθρου 5 ΓΚΠΔ και ιδία των αρχών της προσφορότητας και της αναγκαιότητας.
Τέλος, παρότι η εγκατάσταση συστήματος βιντεοεπιτήρησης σε δημόσιο χώρο, όπως βεβαίως είναι το σχολείο, εμπίπτει στα είδη των πράξεων επεξεργασίας που υπόκεινται στην απαίτηση για διενέργεια εκτίμησης αντικτύπου σχετικά με την προστασία δεδομένων, σύμφωνα με το άρθρο 35 παρ. 4 του ΓΚΠΔ, εντούτοις ο Δήμος σας παραλείπει να προβεί στην σχετική ενέργεια, συνεχίζοντας την ισοπεδωτική πολιτική της «φθηνής» ισοπέδωσης των ατομικών ελευθεριών και κυρίως της υγιούς ανάπτυξης της προσωπικότητας των ανήλικων μαθητών του 1ου Δημοτικού Σχολείου Παλλήνης με το πρόσχημα της ασφάλειας.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
και με τη ρητή επιφύλαξη παντός νομίμου δικαιώματός μας,
ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΟΜΑΣΤΕ
Για την επικείμενη παράνομη εγκατάσταση και λειτουργία συστήματος βιντεοεπιτήρησης στο 1ο Δημοτικό Σχολείο Παλλήνης, η οποία παραβιάζει για τους προδιαληφθέντες λόγους τις αρχές νομιμότητας της επεξεργασίας που καθιερώνει το άρθρο 5 § 1 του υπερνομοθετικής ισχύος ΓΚΠΔ, συνιστά επέμβαση στα ατομικά δικαιώματα της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας του ατόμου (άρθρο 5 § 1 Συντάγματος), του σεβασμού της ιδιωτικής ζωής κατ’ άρθ. 9 Συντάγματος, 7 Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιώματων ΕΕ και 8 ΕΣΔΑ καθώς και της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα9Α Συντάγματος, 8 ΕΣΔΑ και 8 ΧΘΔΕΕ.
ΣΑΣ ΚΑΛΟΥΜΕ
Να απόσχετε από οποιαδήποτε περαιτέρω ενέργεια συνέχισης των εργασιών εγκατάστασης συστήματος βιντεοσκόπησης στο 1ο Δημοτικό Σχολείο Παλλήνης καθώς και σε οποιαδήποτε άλλη εκπαιδευτική μονάδα του Δήμου Σας. Επίσης, σας καλούμε να εξαντλήσετε πρώτα ηπιότερα πλην όμως αποτελεσματικά μέτρα για τη διαφύλαξη των σχολικών εγκαταστάσεων,όπως είναι η βελτίωση των περιφράξεων, η βελτίωση του ηλεκτροφωτισμού κατά τις νυχτερινές ώρες ή ακόμη και η πρόσληψη φύλακα.
ΣΑΣ ΔΗΛΩΝΟΥΜΕ
Ότι, σε περίπτωση αδιαφορίας σας και ολοκλήρωσης της επικείμενης προσβολής των ανωτέρω δικαιωμάτων ευρύτατου κύκλου προσώπων και ιδιαιτέρως της υγειούς ανάπτυξης της προσωπικότητας ανηλίκων μαθητών θα προβούμε σε κάθε νόμιμη ενέργεια, συμπεριλαμβανομένης της υποβολής καταγγελίας στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα.
Αθήνα,
Ο πληρεξούσιος Δικηγόρος
